Bài viết hay đoạn này có thể chứa nghiên cứu chưa được công bố. Xin hãy cải thiện bài viết bằng cách xác minh các khẳng định và thêm vào các chú thích tham khảo. Những khẳng định chứa các nghiên cứu chưa công bố cần được loại bỏ.

Bài hát vận dụng những thang âm của nhạc cổ truyền và những điệu hò Huế. Nhưng thay vì chỉ có 1 tiết điệu chậm buồn, Phạm Duy đã dùng ba tiết điệu khác nhau; có chỗ hùng hồn, sảng khoái, có chỗ ai oán.

Phần lời bài hát chia ra làm 2 đoạn:

• Đoạn 1 mang một sắc thái đau khổ. Đan xen với những câu tả cảnh, tả tình rất đẹp như:

Về miền Trung ! Miền thùy dương bóng dừa ngàn thông Thuyền ngược suôi suốt một dòng sông dài Đêm hôm nao gió u buồn trên sông vắng Có tiếng hát xao xuyến ánh trăng vàng

Còn có những lời oán than, những câu nói lên cái phẫn hận cùng cực của người ta trước tình cảnh khốn khổ điêu tàn của vùng đất nghèo bị giặc phá hoại:

Người đi trên đống tro tàn Thương em, nhớ mẹ hương vàng về đâu Chiều khô nước mắt rưng sầu Tan thân thiếu phụ, nát đầu hài nhi

• Đoạn 2 lời ca đầy vẻ hứng khởi, tươi tắn, không một lời than thở. Mở đầu bằng những câu thúc giục khẳng khái, thể hiện những niềm hy vọng mới vào tương lai:

Về miền Trung ! Còn chờ mong núi về đồng xanh Một chiều nao đốt lửa rực đô thành Tay trong tay dắt nhau về quê hương cũ Không than van, không sầu nhớ.

Sau đó là những viễn cảnh trong sáng:

Về miền Trung ! Người về đây hát bài thành công Lửa ấm áp bếp nhà ai hồng, đêm trùng Đêm hôm nay tiếng dân nồng vang thôn xómCó tiếng hát xao xuyến ánh trăng vàng Hò hô hò ! Hò hố hô ! Về đây với lúa, với nàngThay bao nỗi khổ tiếng đàn (tôi) mừng reo

Sau rất nhiều hình ảnh, trạng thái, từ khốc liệt đến bình yên, từ phẫn uất đến hy vọng, bài hát kết thúc bằng 1 câu hò êm ái du dương:

Hát rằng: Hà há hơ ! Tiếng cười, tiếng ca trên lúa trên sông